Jos Nacken (48) verzorgde vaak de herdenkingsprentjes voor een uitvaartonderneming vanuit zijn vak in de grafische sector. Daardoor kwam hij in contact met de natuurbegraafplaats en de uitvaartfotografie. Zijn boekwerken van uitvaarten zijn niet alleen grafisch prachtig vorm gegeven, ze zijn ook een tastbare steun bij de rouwverwerking

Het is bepaald geen voor de hand liggend beroep?

Jos: “Nee, dat is inderdaad zo. De eerste keer deed ik het voor de man van een vriendin en dus een vriend van mij. Dat kwam emotioneel dicht bij. Maar het is anders als je achter de camera staat, ik kon me op dat moment redelijk afsluiten en mijn werk doen. Dat is nu vijf jaar geleden. Ik heb toen op internet gezocht naar een uitvaartfotograaf in Limburg en die was er niet.”

Waarom ben je dit gaan doen?

“Ik werkte 25 jaar in de grafische sector en op een gegeven moment werd de stress voor mij te hoog. De sector veranderde in de loop van de jaren totaal. Vroeger werd alles ‘met de hand’ gedaan en tegenwoordig werk je op de computer maar daar ben ik eigenlijk in meegegroeid. Dat was het probleem niet. Ik wilde iets anders en ben toen halve dagen begonnen bij de natuurbegraafplaats als beheerder. Later is dat een volledige baan geworden. Toen kwam ook de uitvaartfotografie op mijn pad.”

Wie kiest er voor uitvaartfotografie?

“Mensen die kiezen voor de natuurbegraafplaats zijn toch een apart soort mensen. Ze staan meer open voor iets nieuws, iets anders op uitvaartgebied. Dus ook voor uitvaartfotografie. Op een gegeven moment kwam de vraag van nabestaanden of er foto’s gemaakt konden worden van de uitvaart, mede omdat de omgeving zo mooi is. Ik bood aan om foto’s te maken en zo is het idee geboren om deze dienst aan te bieden. De plaatselijke uitvaartonderneming is mijn kruiwagen, zij bieden deze mogelijkheid aan.”

Kwam jouw grafische achtergrond van pas?

“Zeker, ik maak van de foto’s een boekwerk. Ingebonden en niet te onderscheiden van een fotoboek uit de boekwinkel. Dus geen album waar de foto’s ingeplakt worden. Maar een echt boek. Het formaat bepalen de nabestaanden zelf. Fotografie was altijd onderdeel van mijn werk in de drukkerij.”

Hoe moet ik me de foto’s voorstellen?

“Het zijn voornamelijk sfeerfoto’s. Bijvoorbeeld foto’s van de kerkdienst, een bovenaanzicht van de mensen die de dienst bijwonen, van het altaar met de kist en de bloemen. Maar ook symbolische foto’s van een hand met een zakdoek of een arm om iemands schouders. Details zeggen vaak heel veel. Soms zijn de foto’s in zwart-wit en soms in kleur of in een kleur die de sfeer weergeeft. Nabestaanden bedenken tegenwoordig vaak zelf rituelen in plaats van een kerkdienst. Ze zingen, dansen of er bespeelt iemand een instrument of er speelt zelfs een band. Dit zijn dierbare herinneringen.”

Wat maakt uitvaartfotografie anders?

“Ik heb ook bruidsreportages gemaakt. Dan is er feest, een gezellige dag met blije mensen. Als fotograaf mag je op de voorgrond treden, aanwezig zijn. Leuk om te doen. Maar uitvaartfotografie is meer. Op een uitvaart zorg ik juist dat ik onzichtbaar ben. Ik sta vaak achter een pilaar in de kerk. Je moet aanvoelen wanneer en waar je een foto kunt maken. Als het heel emotioneel wordt, doe ik een stapje terug. Het mooiste compliment is als mensen zeggen dat ik helemaal niet ben opgevallen.”

Wat betekent het voor nabestaanden?

“Nabestaanden putten vaak veel troost uit het boek en het kan belangrijk zijn voor de rouwverwerking. Ik kwam ooit in gesprek met een mevrouw op de natuurbegraafplaats die vertelde dat als zij geweten had dat uitvaartfotografie mogelijk was, dat zij daar zekervoor gekozen had bij de uitvaart van haar man. Zij had altijd alles gefotografeerd, geboorten, verjaardagen, vakanties, alles behalve de laatste reis van haar man. Dat betreurde zij.”